Shinkage-ryū

Poziomy nauczania

W tradycyjnych sztukach walki, czyli Koryū bujutsu, do których należy Shinkage-ryū Hyōhō, nie funkcjonują przyjęte współcześnie stopnie kyu/dan czy też kolorowe pasy. Istnieją określone poziomy nauczania, do których są przyporządkowane kata, techniki i wymagane jest odpowiednie zrozumienie przekazu. Gdy mistrz uzna, że uczeń osiągnął odpowiednią wiedzę i nauczył się technik, przyznaje certyfikat poziomu wtajemniczenia. Nie ma egzaminów, ani w żaden sposób uregulowanych zasad przyznawania tych certyfikatów. O przystąpieniu do nauczania na następnym poziomie decyduje nauczyciel.

Poziomy nauczania wraz z technikami: 

Kata

Kata w shinkage-ryū (naiden – wewnętrzne) stworzył Kamiizumi w okresie Sengoku (dosł. „kraj w wojnie” – Japonia pogrążona była wtedy w wojnach domowych o władzę nad całym krajem), dlatego pierwotne formy tych kata wykonywane są w zbrojach (co sprawia że ruchy wyglądają w specyficzny sposób). Jednak z biegiem lat, gdy wojny się skończyły i częściej walczono bez zbroi, zaadoptowano te kata do walki bez ciężkiego pancerza, krępującego ruchy. Z czasem stworzono też wersje treningowe tych kata, aby ułatwić zrozumienie ruchów i dystansu. Stąd istnieje ogólny podział na:

I. kata treningowe:

1. „początkujące" ( 入門 ) – toriage tsukai ( 取上げ使い ) (tsukai dosłownie „użycie”; toriage w tym kontekście oznacza „zatrzymanie (przyjmowanie pozycji) na górze” -  w tych kata ruchy muszą być podzielone, najpierw przyjmuje się pozycję, potem wykonuje technikę; w tych kata trenuje się jedynie poprawność ruchów i ułożenia ciała, nie zwraca się uwagi na timing)

2. naiden ni (naiden 2) (内伝二 ) – shita-kara tsukai ( 下から使い ) (shita-kara oznacza „z dołu”; w tych kata timing ma już znaczenie i ruchy wykonuje się bez zatrzymania charakterystycznego dla toriage, stąd ruchy są krótsze, szybsze i zgrane w czasie)

II. kata bojowe:

3. naiden ichi (naiden 1) ( 内伝一 ) – shita-kara tsukai ( 下から使い )

4. honden (koden) ( 本伝 / 古伝 ) („prawdziwy przekaz” / „stary przekaz”) – jest to pierwotna wersja kata, z założenia wykonywana w zbroi.

Poniższa tabelka przedstawia na jakim poziome uczy się odpowiednich wersji kata.

* = w sei no kai nie praktykuje się tej wersji kata

Sangaku en-no tachi　三学円之太刀　（参学円之太刀）

Nazwę tego kata można zapisywać na dwa sposoby (chodzi o pierwszy znak). Pierwsza interpretacja nawiązuje do „trzech nauk” (三学) buddyjskich: kai 戒 (przykazania), jō 定(medytacja, koncentracja), e 慧 (wiedza). Drugi zapis (参学) również odnosi się do buddyzmu, a oznacza: „przystąpienie do nauk” (w kontekście buddyjskim odwiedzenie świątyni, aby pobrać nauki, w kontekście shinkage: udanie się do mistrza, aby przedstawił podstawy shinkage - którym jest właśnie sangaku en-no tachi).

Z kolei druga część nazwy „en” (円) oznacza po japońsku „kulę” i odnosi się do koncepcji marobashi, w której nie ma pozycji (kamae) jako takich tylko, tylko ruchy przechodzą pomiędzy sobą płynnie. Dlatego rzadko używa się określenia kamae na pozycje, stosuje się „sei” 勢 (jak np. w: hassei) -  które dosłownie oznacza energię - aby podkreślić elastyczność i płynność ruchów. Kula w nazwie tego zestawu kata odnosi się do możliwości wyprowadzenia ataku z dowolnej strony i po dowolnej płaszczyźnie.

Trzecia część nazwy „no tachi” oznacza dosłownie „miecza”, i w shinkage używa się tego określenia zamiast słowa „kata”. Po tym przyrostku możemy rozpoznać czy dany zestaw kata należy do grupy naiden (kata „wewnętrzne”, stworzone przez Kamiizumiego i zmodyfikowane przez ród Yagyu) czy też do gaiden („zewnętrzne”) – zestawy kata naiden zawierają w nazwie cząstkę „tachi”, natomiast gaiden, nie.

Nazwy poszczególnych kata nawiązują do różnych historii buddyjskich, dlatego ich nazwy mają zarazem symboliczne znaczenie, jak i opisujące istotę ruchu.

1. ittō-ryōdan 一刀両段 ( 一刀両断 ) 

   Nazwę tego kata można przetłumaczyć jako „jedno cięcie (dosł. miecz), przepołowienie” i odnosi się do techniki uderzenia/cięcia z pozycji sha. Nazwa nawiązuje również do historii o kocie, o którego spierało się dwóch mnichów, gdyż świetnie łowił myszy, a w spichlerzach obu grasowało sporo gryzoni. Ich problem rozwiązał inny mnich, który przepołowi kota jednym cięciem (co jest raczej nietypowe dla mnichów buddyjskich, którzy nawet owadów nie zabijają). Jest to typowy zenistyczny „koan” (przypowieść, często paradoksalna, mająca za zadanie skłonić adepta do refleksji i samodzielnego myślenia), więc nad jego znaczeniem trzeba się samemu zastanowić.

2. zantei-settetsu 斬釘截鉄

3. hankai-hankō 半開半向

   Nazwa tego kata znaczy „pół otwarty, połowicznie stawać twarzą do kogoś” i odnosi się to do początkowej pozycji, gdy jesteśmy względem przeciwnika zarazem trochę odsłonieni (stojąc bokiem), jak i zwróceni twarzą do niego (gotowi na jego atak). 

4. usen-saten 右旋左転

   „Obrót w prawo, zwrot w lewo”. Nazwa nawiązuje do obrotu miecza w prawą stronę (na początku) oraz obrotu i ucieczkę w lewą stronę.

5. chōtan-ichimi 長短一味

   „Długo-krótko, takie samo znaczenie”. Nazwa tego kata odnosi się do tego, ze niezależnie w jakim dystansie, wykonuje się tę technikę (z kataną, ko-dachi, czy bez broni), skuteczność jej jest taka sama.